Siła oddziaływania wartości w spektakularny sposób objawiła w czasie realizacji projektu mBank. Idea stworzenia internetowego banku w Polsce w 2000 nie była olśnieniem, a konsekwencją wiedzy, doświadczenia i wyobraźni. W końcu lat 90-tych ubiegłego wieku dla ludzi obserwujących rozwój technologii było prawie oczywistym, że Internet zmieni nasze życie całkowicie, wpływając na relacje z innymi ludźmi, sposób nauki, wypoczynku i pracy. Wchodząc na rynek 27 listopada 2000 roku mBank całkowicie zmienił reguły gry. W pierwszym roku działalności mBank zdobył 125 tysięcy klientów, czym potroił rynek klientów bankowych korzystających z Internetu. W kolejnym roku działania mBank zdobył 314 tysięcy klientów, a rynek klientów bankowych korzystających z Internetu wzrósł do miliona. Mając ponad 30% udział w rynku bankowości internetowej mBank był niekwestionowanym liderem a rewolucja, którą rozpoczął zmieniała w szybkim tempie obraz sektora bankowego w Polsce. Jest takie powiedzenie, że rewolucja pożera własne dzieci. Chciałem za wszelką cenę tego uniknąć i zapewnić mBankowi sukces w długim okresie. W początkowej fazie mBank wykorzystywał premię pierwszeństwa i zastanawiałem się co mógłbym uczynić, żeby z mBanku stworzyć seryjnie wygrywający zespół.
Budowa trwałej przewagi konkurencyjnej w biznesie zwykle wiąże się misją wizją i strategią działania. To zapewniło mBankowi sukces na wejściu. Byłem wewnętrznie przekonany, że to jeszcze nie wszystko, czego nam potrzeba, żeby nie zmarnować wyjątkowej szansy i utrzymać się na fali innowacji przełomowej, jaka wdrożyliśmy. Rozmawiając ze sobą i z innymi doszedłem do wniosku, że w istocie to kultura organizacji, której fundamentem są wspólne wartości decyduje o sukcesie w długim okresie. To było prawdziwe olśnienie, już nie miałem wątpliwości, że znalazłem brakujący element układanki. Późną nocą, a w zasadzie wczesnym rankiem wysłałem e-mail do wszystkich pracowników, którego przesłaniem było: Nie jest bowiem obojętne, czy przychodzimy do pracy, gdzie wysiłek jest zgodny z naszymi zasadami i wartościami, którymi kierujemy się w życiu jako podstawowymi, czy też nie. Chciałbym, aby praca w mBanku była, chociaż w części, realizacją marzeń każdego z Was. To jest możliwe. (..) Czas, aby opracować kodeks Zasad i Wartości mBanku.”
Kanon wartości mBanku składał się na akronim DROGA.
I nie był to przypadek, bowiem to odzwierciedlało moje nastawienie do życia i filozofię biznesową mBanku, że DROGA jest ważniejsza niż cel, a cel nie uświęca środków. Mieliśmy przy tym na uwadze, że interesy klienta są najważniejsze, a maksymalizacja zysku nie może odbywać się jego kosztem. To system wartości określił podstawy kultury organizacyjnej mBanku. Był spoiwem zespołu i wspólnym mianownikiem porozumienia oraz podstawowym kryterium najtrudniejszych decyzji, dawał pewność siebie w momentach krytycznych, pomagał pozyskiwać klientów, wzbudzał respekt i szacunek partnerów. Jestem przekonany, że to nie pomysł na przełomowy model biznesowy banku internetowego, a wspólnota wartości zespołu mBanku zdecydowała, że osiągnął trwały i nieprzemijający sukces, zdobył rynek i serca 5 milionów klientów w Polsce, Republice Czeskiej na Słowacji.
DOSKONAŁOŚĆ brzmi pretensjonalnie, szczególnie jeśli rozumieć ją dosłownie. W istocie Doskonałość to stopniowa eliminacja słabości, poprawa silnych stron, nieustanne zdobywanie wiedzy i umiejętności, bezkompromisowa moralność i autentyzm
Doskonałość to droga ku lepszemu, to proces doskonalenia wiedzy, umiejętności, sprawności fizycznej i intelektualnej. W tym sensie doskonałość jest egalitarna, gdyż każdy, kto jest wystarczająco pilny, konsekwentny, odpowiednio silnie zdeterminowany, staje się lepszym krok po kroku.
REALIZACJA to umiejętność wprowadzania planów w życie. Często właśnie realizacja jest tym brakującym ogniwem, głównym czynnikiem powodującym, że ludzie i firmy nie spełniają przyrzeczeń i zapowiedzi, zawodzą oczekiwania, co w efekcie staje się główną przyczyną porażek, rozczarowania, niespełnienia ludzi, niepowodzeń projektów i bankructw przedsiębiorstw. Realizacja to, umiejętność doprowadzania rzeczy do końca, decyzyjność, wiadomość biznesowa.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ jawi się jako jedno z największych wyzwań współczesności. To obowiązek moralny odpowiadania za własne czyny, a kiedy jest się przywódcą także za działania innych. Odpowiedzialność to także obowiązek podejmowania działań zgodnych z przekonaniami i systemem wartości, co czasem wymaga odwagi do podążania pod prąd lub naruszenia status quo. Odpowiedzialność przejawia się na wielu płaszczyznach życia, zazwyczaj w działaniu, niekiedy jednak w powstrzymywaniu się od działania. Antoine de Saint-Exupery w książce “Ziemia, Planeta ludzi”- pisze “Być człowiekiem to właśnie być odpowiedzialnym. To odczuwać dumę ze zwycięstwa odniesionego przez kolegów. To czuć, kładąc swoją cegłę, że się bierze udział w budowaniu świata.”
GOTOWOŚĆ to ukryta cecha skuteczności indywidualnego i zespołowego działania, dlatego warto jej poświęcić szczególną uwagę. Gotowość to otwartość na świat i ludzi, dzielenie się wiedzą, konstruktywna krytyka i przyjmowanie krytyki, życzliwość, empatia, umiejętność słuchania, ofiarność, odwaga, chęć współpracy i porozumienia. Gotowość to także zdolność do natychmiastowego podejmowania wyzwań, do poświęceń w imię wyznawanych wartości, umiejętność współpracy zespołowej, zrozumienie różnorodnych interesów, dążenie do znajdowania porozumienia, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z innymi.
ZAANGAŻOWANIE to postawa wynikająca z przekonania potrzeby i słuszności tego, co się robi. To właśnie emocje uruchamiają wyobraźnię, intuicję, są podstawą kreatywności i chęci zrobienia czegoś więcej. Najwyższym stadium zaangażowania jest pasja, czyli wielkie zamiłowanie do czegoś, silne zainteresowanie przeradzające się w namiętność działania. Pasja to entuzjazm, gorliwość, energia, intensywność. Pasja charakteryzuje twórców i artystów, wybitnych przywódców, ale także wielu zwykłych ludzi. Pasja pozwala wyzwolić pełen potencjał naszych możliwości. Szarych komórek nie można kupić ani wynająć, one się samoczynnie aktywują pod wpływem dobrych emocji i pozytywnej energii.
Przywództwo i zarządzanie przez wartości opiera się na przekonaniu, że cel nie uświęca środków, a droga jest ważniejsza niż cel. Droga to ustawiczny proces doskonalenia się, nabywanie doświadczenia, pokonywanie słabości, wierność zasadom, dokonywanie trudnych wyborów, odwaga łamania oportunizmu, przyjaźń i miłość, odkrywanie i błądzenie. Wierność wartościom zasadniczym nie gwarantuje wprawdzie sukcesu, ale pozwala lepiej znieść porażki i niepowodzenia, chroni przez zniechęceniem i rezygnacją, jest niewyczerpanym źródłem pozytywnej energii. Jak mówił Władysław Bartoszewski – „Warto być uczciwym, chociaż nie zawsze się to opłaca. Opłaca się być nieuczciwym, ale nie warto”. Na koniec przychodzi zawsze moment rozliczenia się z samym sobą i dobrze jest jeśli bilans jest taki jak u św. Pawła, który podsumowując swoje życie stwierdza w liście do Tymoteusza „W dobrych zawodach wystąpiłem, bieg ukończyłem, wiary ustrzegłem”
O tym, że działanie poprzez wartości w biznesie się opłaca, najlepiej mówi przykład mBanku. Stworzenie banku internetowego w kraju, który był uważany wówczas jako zacofany technologicznie w porównaniu z krajami Zachodu, graniczy z cudem. Pomimo obiektywnych przesłanek i podjętych wielu prób nie udało się to w Dolinie Krzemowej, Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, ale udało się stworzyć pełnoskalowy bank internetowy w Polsce, który zmienił rzeczywistość sektora finansowego i stał się jednym z największych banku w kraju.
Po tym jak zostałem prezesem BRE Banku, wartości DROGA stały się podstawą zarządzania i oceny pracowniczej. W ciągu czterech lat, w okresie 2004-2008 wartość BRE Bank mierzona kapitalizacją rynkową wzrosła z poziomu 2,4 mld PLN do 12,8 mld PLN.